KHÁC BIỆT CỦA CÁC LOẠI NÚT CHAI VANG

---

Đầu tiên, chúng ta cần phải đồng ý với nhau một vấn đề rằng: Không có một quy tắc cụ thể hay thống nhất theo bất kỳ một tiêu chuẩn nào – quy định nhà sản xuất rượu vang phải sử dụng và đóng chai bằng loại nút/ nắp như thế nào, ra làm sao?! Tất cả đều dựa trên quy chuẩn truyền thống, thời gian bảo quản rượu vang và các vấn đề về tài chính – kinh tế do các nhà rượu vang tự quyết định và từ đó áp dụng cho tất cả các chai rượu vang được sản xuất hoặc mỗi dòng vang được sử dụng loại nút chai khác nhau,…

Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy các nhà làm rượu vang Úc, thậm chí là nhà vang Penfolds – một trong những nhà sản xuất rượu vang với sản lượng và doanh số lớn nhất Úc châu – tại châu lục này, họ có thói quen sản xuất và đóng chai rượu vang bằng loại nút/ nắp vặn. Những chai vang nắp vặn thậm chí còn thấy ở các chai rượu cao cấp có giá cả ngàn đô-la. Tuy nhiên, tại Mỹ hay như ở Việt Nam chúng ta, thói quen tiêu dùng hoặc tâm lý người dùng, rượu vang sử dụng dạng nắp vặn được coi là sản phẩm có chất lượng và giá thành thấp.

Thế nên việc đánh giá chất lượng một chai rượu vang qua nắp chai hay cách đóng gói và nhãn mác chai rượu vang nên chăng cần được thấu hiểu hơn?!

Bỏ qua những định kiến về văn hoá hay tâm lý người dùng, nút chai vang có thể nói lên rất nhiều điều về loại rượu mà nó đựng trong đó: tuổi thọ rượu vang, chất lượng rượu, văn hoá và lịch sử chai rượu vang đó,…

Với rượu 63, chúng tôi dành phần lớn thời gian để tập trung vào rượu ở trong chai, hơn là nút chai hoặc nắp chai. Tuy vậy, có rất nhiều khách hàng có thắc mắc tại sao lại có nhiều loại nắp/ nút chai vang như thế? Ưu và nhược điểm giữa các loại nút chai vang như thế nào? Các nút chai vang khác nhau có ảnh hưởng chất lượng rượu vang bên trong chai hay không? Hay nút chai vang có nói lên giá thành và chất lượng của chai vang đó không?!

Hãy cùng rượu 63 chúng tôi tìm hiểu KHÁC BIỆT CỦA CÁC LOẠI NÚT CHAI VANG phổ biến được các nhà làm vang trên Thế giới thường sử dụng.

 

---

Nút chai làm nguyên từ 1 vỏ sồi – Đây là loại nút chai Truyền Thống có lịch sử hàng ngàn năm từ thời Hy Lạp và La Mã cổ đại. Loại nút chai này có độ dài từ 34 mm đối với các chai vang bình thường tới 54 mm đối với các chai vang cao cấp nhất. Loại nút chai “xịn” này còn được chia ra làm 4 phân cấp khác nhau, từ loại 1 tới loại 4, và nếu như giá của nút chai loại 4 có thể bắt đầu từ 0,25 USD thì giá của nút chai loại 1 có thể lên tới 2,5 USD/nút. Chính vì lý do này nên nếu như nút chai của các chai vang Bordeaux và Bourgogne cao cấp nhất như chai Chateau Montrose hay Pommard Premier Cru chỉ có thể là nút chai loại 1 thì các chai Gran Reserva của Chile có thể là nút chai loại 3 hoặc loại 2, hiếm khi là nút chai loại 1 vì giá thành của 1 nút chai loại này nhiều khi đã bằng 1/4 hoặc thậm chí 1/3 giá xuất khẩu của chai rượu vang Gran Reserva đó.

– Nút chai vang làm từ nhiều đoạn vỏ sồi vụn và được ghép lại với nhau bằng cồn thực phẩm.

– Nút chai vang làm bằng mùn cưa sồi lột vỏ.

Ưu điểm:

Nút chai vang từ nguyên vỏ sồi là ‘Tài nguyên tái tạo’. Nút chai vang này có nguồn gốc từ vỏ cây Quercus suber, còn được gọi là cây sồi bần. Những loại cây Cork Oak Quercus Suber phần lớn mọc ở Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, rất phong phú và được bảo vệ nghiêm ngặt. Cây sồi tái tạo lớp vỏ bên ngoài của chúng, cho phép chúng được thu hoạch khoảng một lần mỗi thập kỷ. Với tuổi thọ lên đến 200 năm, vỏ được khai thác từ một cây có thể cung cấp nút chai cho hàng nghìn chai rượu vang, điều này khiến nó trở thành vật liệu sinh thái tốt nhất để đóng nắp chai và bảo vệ môi trường.

Nhờ cấu trúc giống như tổ ong của Cork Oak chứa đầy các ô trống nên rất nhẹ. Với mật độ thấp, nó nổi trên mặt nước, và nó cũng rất tốt để làm đệm cũng như giảm chấn và hấp thụ âm thanh. Nó có khả năng chống cháy, linh hoạt và không bị ảnh hưởng bởi quá trình phân huỷ gây thối rữa hoặc lây nhiễm hay thu hút các loài côn trùng. Cork Oak/ nút chai làm từ nguyên vỏ gỗ sồi giúp bịt kín rượu trong chai và giữ ô-xy ra ngoài. Tuy nhiên, các lỗ siêu nhỏ của nó cho phép một lượng nhỏ không khí tương tác với rượu, làm biến đổi hương thơm và hương vị theo thời gian. Điều này làm cho nút chai trở thành lựa chọn hàng đầu cho các nhà sản xuất rượu vang lâu đời, đặc biệt áp dụng cho các chai vang cao cấp, nó giúp bảo quản chất lượng vang lên đến vài chục – trăm năm trong các hầm rượu.

Dễ bị nhiễm độc. Hợp chất hóa học 2,4,6-trichloroanisole, hoặc TCA, ảnh hưởng đến hầu hết các vật liệu có nguồn gốc từ gỗ, khiến nó trở thành kẻ thù tồi tệ nhất của nút chai. Nó gây ra khi chlorine tiếp xúc với một số loại nấm trong quá trình chế biến nút chai. Mặc dù vô hại, hợp chất này có thể chuyển sang rượu và gây ra mùi của bìa cứng ẩm ướt, mùi của tầng hầm ẩm ướt hoặc lông chó ướt. Được biết đến với cái tên “Cork Smell”- mùi của Cork, hay đơn giản là “chai rượu vang bị hỏng bởi nút chai”.

Bên cạnh đó, bản chất nút chai vang (Cork Oak) được làm từ vỏ gỗ sau khoảng từ 5 tới 15 năm, tùy theo chất lượng nút chai loại 4 hay loại 1 (như đã nói ở trên), nút chai sẽ bị lão hóa và mủn ra. Điều này lý giải tại sao khi ta dùng khui mở nút chai truyền thống sẽ làm cho nút chai bị vỡ vụn và rơi vào trong chai. Để tránh điều này, chúng ta nên dùng 1 dụng cụ khui mở đặc biệt là Nhíp mở rượu vang (Cork-Puller) Ghidini hay Vacuvin đối với các chai vang Gran Reserva Chile hoặc tương tự có từ 5 năm tuổi trở lên, hay với các chai vang Pháp, vang Ý, vang Mỹ, vang Tây Ban Nha cao cấp có từ 10-15 năm tuổi. Giá thành của 1 nhíp mở rượu “xịn” nhập từ Pháp hay Italy dao động khoảng 500.000 VNĐ đến 2-3 triệu đồng tuỳ thương hiệu và chất lượng, vì lưỡi thép của các nhíp mở rượu Ghidini và Vacuvin đặc biệt sắc và cứng. Trong trường hợp lỡ khi chúng ta mở 1 chai rượu vang cao tuổi bất kỳ bằng khui mở truyền thống và vụn sồi rơi vào trong chai thì giải pháp tốt nhất là rót rượu vang ra bình thủy (Decanter) bằng 1 phễu lọc chuyên dụng.

---

2. NÚT CHAI TỔNG HỢP

Nút chai tổng hợp có thể được làm từ nhựa gốc dầu mỏ hoặc các vật liệu có nguồn gốc thực vật. Nút chai nhựa thường được làm từ polyethylene, một vật liệu dễ uốn, được nấu chảy và biến thành “bọt” mô phỏng độ xốp của nút chai tự nhiên. Các loại nút làm từ thực vật cũng được làm tương tự, nhưng sử dụng polyethylene sinh học, một loại nhựa sinh học được làm từ ethylene, một sản phẩm phụ của quá trình chế biến nguyên liệu thô tái tạo như mía.

Ưu điểm:

Nút chai tổng hợp không dễ bị nhiễm độc TCA. Khả năng trao đổi ô-xy với tỷ lệ đo lường được, rất kín và không dễ tháo gỡ. Bởi vì chúng không được làm từ gỗ, nút chai tổng hợp không bị biến chất hoặc khô, vì vậy không cần phải để chai nằm nghiêng để giữ ẩm cho nút chai. Nút chai tổng hợp cũng sẽ không bị vỡ ra, vì vậy không có nguy cơ vụn nút chai làm rơi vào rượu của bạn. Nút chai tổng hợp cũng rẻ hơn đến ba lần so với nút chai từ vỏ sồi tự nhiên. Thậm chí rẻ hơn cả nút vặn / nắp vặn.

Nhược điểm:

Các tác động tiêu cực đến môi trường. Nút chai tổng hợp làm từ nhựa gốc dầu không bền vững hoặc không thể phân hủy sinh học. Nên có thể nói nó không thân thiện với môi trường. Một đặc điểm khác của nút tổng hợp nữa là chúng khá khó khui so với nút tự nhiên, và khi muốn đóng lại cũng khó hơn bình thường. Chưa kể, theo một số chuyên gia về rượu cho biết có thể phát hiện ra mùi hóa chất trong rượu vang từ nút chai nhựa pha dầu, đặc biệt nếu rượu đã được đóng chai một thời gian. Nên theo kinh nghiệm chủ quan, Rượu 63 mới chỉ thấy các nút tổng hợp này xuất hiện ở những chai rượu vang trẻ hoặc table-wine.